गोवा हे नाव घेता-क्षणी आपल्या डोळ्या समोर येतात तिथले समुद्रकिनारे. पण ही विहंग ची ट्रिप वेगळीच. ह्याचे नावच मुळी "Jungles of Goa". मकरंद ने जेव्हा ह्या आउटिंग विषयी सांगितले तेव्हाच थोडे कुतूहल होते की नक्की कशी असेल ही ट्रिप

बर्‍याच मित्रांना तर गोव्यात जंगलं आहेत हेच खरं वाटत नव्हतं.

आधी मी साकेत ला विचारले पण त्याला सुट्टी नव्हती, पण ह्या वेळी दीपा तयार झाली यायला. मग मी, जिथे आम्ही राहणार होतो त्या रिसॉर्ट बद्दल थोडी माहिती internet वर बघितली. अगदी भिन्न प्रतिक्रिया होत्या लोकांच्या. काहींना तिथलं वातावरण आणि जेवण आवडलं होत तर काहींनी तो रिसॉर्ट अगदीच बेसिक असल्याचं म्हटलं होत. पण आवारात पक्षी खूप असतात असा सर्वांचाच अभिप्राय होता. चला म्हणजे काही नाही तर निदान बर्ड फोटोग्राफी तरी करता येईल असा अंदाज आला. जातांना ट्रेन आणि येतांना विमान असा बेत ठरलेला होता, त्याप्रमाणे ट्रेन/ फ्लाईट बुकिंग हि करून झालं.

जसजसा जाण्याचा दिवस जवळ येऊ लागला तेव्हा पहिले एक whatsapp ग्रूप तयार केला युवराज नि आणि त्यावर लोकांनी आपल्या ट्रिप wishlist मांडायला सुरूवात केली. बहुतेकांची अपेक्षा होती वेगवेगळे साप बघण्याची. ते ऐकून दीपा चा उत्साह थोडा कमी झाल्यासारखा वाटला. माझं म्हणाल तर, आपण आपली नवीन आणलेली लेन्स आणि कॅमेरा ह्यांचा सदुपयोग व्हावा एवढी माफक इच्छा होती. मग आपल्याला ही थोडी माहिती असावी म्हणून मी सापांचे एक माहिती पुस्तक घेऊन आलो (पूर्ण वाचलं नाही, पण वरवर चाळून झालं एक-दोनदा.).

२ दिवस आधी, मग बॅग कुठली घ्यायची ह्याची चर्चा सुरू झाली. शूज अपरिहार्य होते (रस्त्यातल्या सापांपासून रक्षणासाठी - ह्यात मानसिक समाधानच जास्त, कारण साप तर बुटाच्या वर देखील चावू शकतो हा विचार करून झाला होता), तसेच पावसा करता छत्री किवा पोन्चो ही हवाच. अर्थात जंगल फिरायचे असल्याने कपडे ही तसेच हवेत, जुजबी औषधं लागतील, आणि हो - जंगलात चालायला टॉर्च/हेडलॅम्प हवेतच. एक ना दोन, अशा सतराशे साठ गोष्टी यादीत टाकून झाल्या.

ह्याहून मोठी चर्चा कॅमेरा बॅग कुठली घ्यायची आणि नक्की काय-काय न्यायचे (म्हणजे कुठली लेन्सेस, external flash घ्यायचा की नाही - कारण त्याच्याबरोबर मग बॅटरीस लागणार, ट्रायपॉड घ्यायचा की नाही, लेन्स हूड पण घ्यावे का?, इत्यादी ) ? त्यात परत point-n-shoot कॅमेरा जुना झालाय असं लक्षात आलं. आणि दीपा पण बरोबर येणार त्यामुळे तिच्यासाठी एक नवीन point-n-shoot घ्यायचा निर्णय झाला. मग त्या प्रित्यर्थ एक फेरी DN Road ला झाली. मोठी कॅमेरा बॅग ही चेक-इन बॅग म्हणून चालेल असं समजल्यावर मग मोठी कॅमेरा बॅग नक्की झाली.... हुश्श !

हि झाली सामानाची तयारी. दीपा ने तर शारीरिक/मानसिक दोन्ही स्तरांवर तयारी केली. आधीच्या लिगामेंट ऑपेरेशन मुळे मग ट्रेक साठी स्पेशल ट्रेनिंग झालं. साप बघण्याची मानसिक तयारीही झाली.

बघता-बघता जायचा दिवस उजाडला (म्हणजे तशी आमची ट्रेन रात्रीची होती, पण तरीही दिवस उजाडलाच). आता स्टेशन ला सोडायला घरचाच ड्राइवर होता त्यामुळे तो प्रश्न सुटला, पण नेमका त्या दिवशी दसरा, म्हणजे दुर्गा विसर्जनाची गर्दी. मग साकेत ला स्टेशन पासून जरा लांबच थांबवायला सांगून पुढे चालत स्टेशन गाठलं. गाडी ठाण्याला वेळेत आली पण दुसर्या दिवशी सकाळी मडगाव ला पोहोचायला दीड तास उशीर. आमच्या ग्रूप मधले दोन जण पुण्याहून येणारे होते, त्यांची गाडी सकाळी लवकर पोहोचलेली, त्यामुळे त्यांना स्टेशन वरच टाइम पास करावा लागला काही तास. ट्रेन मधे झोप व न्याहारी व्यवस्थित झालेली असल्याने तशी चिंता नव्हती.

बाहेर येऊन मिनी-बस मधून मग Nature's Nest ह्या आमच्या रेसॉर्ट कडे निघालो. साधारण २ तासांचा प्रवास होता. त्यात मग वाटेत ड्राइवर ला पोलिसांनी थांबवणे (आणि त्याच्याकडे गाडीचे सर्व पेपर नसणे) वगैरे तुरळक अडथळे आलेच. पण प्रवास तसा चांगलाच झाला. रेसॉर्ट मधे शिरताच अगदी निसर्गाच्या जवळ आल्याची जाणीव झाली. मात्र रूम्स बघीतल्यावर ही जाणीव जरा जास्तच तिव्र झाली (म्हणजे तिथे छोटे किडे, मुंग्या बर्‍यापैकी सराईत पणे वावरत होत्या, बाथरूम मधे गरम पाण्याची सोय नव्हती, वगैरे वगैरे). असो, पण बाहेर निसर्गाची उधळण होती. शेकड्याने उडणारे सन-बर्ड्स, फुलपाखरे, झाडे, पाने, फुले आणि थोडी पावसाळी हवा.

पोहोचे पर्यंत जेवणाची वेळ झालीच होती (खर तर थोडा उशीरच), त्यामुळे फक्त बॅग्स रूम मधे टाकून लगेच जेवणासाठी रांग लावली (इथे फार काही कल्पनाशक्ती वापरु नका, रांग म्हणजे बुफे जेवण). जेवण गोवन पद्धतीचे होते आणि छान होते. विशेषतः मासहारी लोकांसाठी (त्या category त मी सोडून इतर सर्वच होते म्हणा).

असं ठरलं कि साधारण ४ वाजता आपण ट्रेल साठी बाहेर पडू, म्हणजे अजून एखादा तास होता मध्ये. त्यात वामकुक्षी घेण्यापेक्षा मी रिसॉर्ट च्या आवारात फोटो साठी बाहेर पडलो. मग तिथेच फुल-पाखरे, बुलबुल ह्यांचे फोटो काढता काढता अचानक मला एक वेगळा पक्षी दिसला. चोचीवरून कुठलातरी बार्बेट असावा असं अंदाज येत होता. जाणकारांनी नंतर तो Brown Headed Barbet आहे असं सांगितलंही.

४ वाजता सर्व जण तयार होऊन पहिल्या ट्रेल साठी निघालो. मॅक्रो च असल्यामुळे झूम लेन्स ची गरज नव्हती. त्यामुळे कॅमेरा, फ्लॅश आणि एक छोटी सॅक घेऊन निघालो. अर्थातच दीपाने तिचा कॅमेरा हि बरोबर घेतला होता.

आजच टार्गेट होत एक जवळचच माळरान, त्यामुळे चालतच तिथे निघालो. वाटेत मग signature स्पायडर आणि इतर काही मॅक्रो फोटोस मिळाले. माळरानावर पोहोचताच एक्स्पर्ट लोकांची शोधाशोध सुरु झाली, त्यांची तीक्ष्ण नजर चहूकडे होती.

थोड्याच वेळात काही विंचू दिसले. त्यातला एक विशेष होता. त्या विंचवाच्या पाठीवर पिल्ले होती खूप सगळी (म्हणतात ना: विंचवाचे बिऱ्हाड पाठीवर). मग लगेचच सगळे मॅक्रो फोटोग्राफेर्स कॅमेरे काढून तयार. अर्थात २-३ विंचू होते त्यामुळे सर्वांना हवे तसे फोटोस मिळाले पटकन.

साधारण अर्धा तास ह्यात गेल्यावर मग बाकी शोधाशोध चालू झाली, साप-सुरळी (skink) नेही ओझरते दर्शन दिले. पण थोड्याच वेळात दिवसाचा highlight मिळाला. चक्क एक फुरसे (Saw Scaled Viper) शोधले आमच्या गाईड ने. मग काय, नुसता फोटोंचा पाऊस पडला तिथे. शरीराची गुंडाळी करून तो साप आपल्या आक्रमक स्वभावाचेही दर्शन घडवत होता अधून-मधून. त्याच्या खवले वाल्या कातडी-द्वारे एक विशेष आवाज करून. एवढा छोटा साप पण आवाज अगदी स्पेशल होता. आमच्यातले धाडसी फोटोग्राफेर्स तिथेही पूर्ण आडवे झोपून हवा तो अँगल मिळवण्याच्या प्रयत्नात होते. खरतर हे थोडं धोकादायकच, पण त्यातल्या त्यात सावधान राहून अन्वय आणि इतरांचे प्रयत्न चालू होते. अगदी संध्याकाळ होई पर्यंत हा विषय पुरला आम्हाला.

परतीच्या प्रवासात मग छोट्या-मोठ्या मॅक्रो टार्गेट्स कडे फारसं लक्ष दिलं गेलं नाही. तिथून परत रिसॉर्ट ला आलो आणि मग चहा-बिस्किटांचा चा पाहुणचार घेतला.

त्या-नंतर मग खऱ्या-अर्थाने रूम वर गेलो. गरम पाण्यासाठी बॉयलर चालू केला होता खरा, पण गरम पाणी काही मिळाले नाही. मग तशाच थोड्याश्या गरम भासणाऱ्या पाण्याने अंघोळी उरकून परत सगळे जमले slideshow बघण्यासाठी. युवराज ने त्याचे काही विशेष फोटो वापरून सर्वांना मॅक्रो फोटोग्राफी कशी करावी हे दाखवले आणि त्याच-बरोबर आपण पुढच्या २-३ दिवसात आजून काय-काय बघू शकू (फोटोस च्या दृष्टीने) हि हि कल्पना दिली.

तोपर्यंत ८/८:३० झालेच होते त्यामुळे तिथेच मग छान गोवन जेवणाचा आस्वाद घेतला सर्वांनी. रिसॉर्ट च्या स्वीट-डिश बरोबर मकरंद ने पुरणपोळी सुद्धा आणली होती. त्यामुळे जेवण अगदी मस्त झाले.

अर्थात दिवस इथे संपत नव्हता, अजून रात्रीची एक फोटो-राऊंड बाकी होती. मी-दीपा आणि २-३ इतर जण गेलो नाही पण बाकीच्यांचा उत्साह वाखाणण्याजोगा होता. त्यांनी रात्रीत सुद्धा काही चांगले फोटोस मिळवले तिथे. आम्ही मात्र लगेच झोपायचे ठरवले.

अर्थात त्याला अजून एक कारण होते, ते म्हणजे slideshow च्या दरम्यान युवराज ने सांगितले कि सकाळी लवकर उठून बाहेर पडलो तर vernal hanging parrot दिसण्याची खूप शक्यता आहे, साधारण उजाडल्यापासून ते पहिला १/१.५ तास पक्षी दिसण्याची खूप शक्यता असते, त्यामुळे गजर लावून सकाळी ५:४५ ला उठायचं नक्की केलं.

२-ऑक्टोबर
ठरल्या प्रमाणे गजर लावून उठलो खरे पण आधी तर नळाला पाणीच नव्हते (पण आले १० मिनिटात - thanks to Yudhi kaka aka Yudhishthir Vaidya) आणि फारसं उजाडलं हि नव्हतं. उजेड नसेल तर पक्षी काय उडेल (म्हणजे दिसेल)?

बाहेर पडून कॉमन एरिया मध्ये गेलो तर चहा तयार होत होता, मग पटकन चहापान करून कॅमेरा गळ्यात लटकावून रिसॉर्ट च्या आवारात भटकंती सुरु केली. आमच्या नशिबी आज फारसे parrots नव्हते, पण अजून २ सकाळी (म्हणजे पुढचे २ दिवस) आहेत असे म्हणत, होणारी निराशा लपवली. अर्थात सनबर्डस खूप होते आणि शिवाय इतर काही पक्षीही दर्शन देत होते (उदा. हॉर्नबिल, बार्बेटस, स्पायडर हंटर, सुतार पक्षी वगैरे). आणि जोडीला खूप सगळी फुल-पाखरे सुद्धा होतीच.

आज एक जरा मोठा ट्रेक करायचा असा प्लॅन होता त्यामुळे ९ पर्यंत निघणे गरजेचे होते. मग ८:३० वाजता ब्रेकफास्ट केला आणि लगेच सगळे तयार..

गोव्यातल्या प्रसिद्ध तांबडी-सुर्ला शिवमंदिरा पासून सुरुवात केली. आधी मिनी-बस मधून तिथं-पर्यंत गेलो. 13 व्या शतकातील हे मंदिर अजून बऱ्याच चांगल्या स्थितीत आहे आणि आजू-बाजूचा परिसर देखील खूप छान आहे. आवारातच मग थोडी मॅक्रो फोटोग्राफी झाली.

तिथून पुढे मग पाय-वाटेने ट्रेक ला सुरुवात केली. ह्या वर्षीच्या भरपूर पाऊसामुळे वाट बऱ्याच ठिकाणी निसरडी झाली होती, त्यामुळे सांभाळून चालत मग ट्रेक सुरु झाला. नेहमी प्रमाणेच दर ५-१० पाउलांवर काही ना काही मॅक्रो ऑब्जेक्टस मिळताच होते. त्यातले काही .

वाटेत ३-४ ठिकाणी वाहते पाणी ओलांडून जावे लागत होते, त्यातला एक प्रवाह थोडा खोल होता, त्यामुळे तिथे बूट काढून तो ओढा पार केला. अर्थात जे गमबूट वाले होते त्यांना काहीच प्रश्न आला नाही. मग इथे अगदी अल्प प्रमाणात रक्तदानाचा विधी झाला (म्हणजे माझ्या उजव्या मनगटाला एक जळू लागली, पण वेळीच हे लक्षात आल्याने लगेचच मी तिला खेचून काढण्यात यशस्वी ठरलो), हे बहुदा मी बूट परत घालण्या करता जिथे बसलो होतो, तिथे घडले असावे.

साधारण २,२:३० km गेल्यानंतर एक लहान नदी-प्रवाह दिसला, तिथे थोडे विसावलो त्या दगडांवर. मग तिथे काही ग्रुप फोटोस सुद्धा झाले.

त्यानंतर मग परतीचा प्रवास सुरु केला, ह्या वेळी बस पर्यंत परत यायला एक तास पुरला कारण फोटोसाठीचे ब्रेक्स जरा कमी झाले येताना. अपवाद फक्त एका ठिकाणी ३-४ फुल पाखरे एकत्र दिसली. त्यांचे तिथे मड-पॅडलिंग चालू होते. आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल हे काय नवीन? तर त्याच थोडं स्पष्टीकरण

Mud-puddling: this is a process typical with butterflies (and also seen in some other insects) wherein they extract fluids (salts and amino acids) from the mud or animal-dung or even the carrion. This behavior is seen predominantly in the male species

परत येईपर्यंत बहुतेक सर्व जण थोडे दमलेले होते. आणि हो, मगाशी मी उल्लेख केला होता कि ती वाट घसरडी होती, तर त्याच झालं असं कि आमच्यापैकी ४ जण घसरले कि वाटेत (एक कॅमेरा सुद्धा तात्पुरता निकामी झाला, त्याला पाणी लागल्या मुळे, पण २ दिवसानंतर झाला चालू आपोआप), आणि अस्मादिकांचा हि नंबर होता कि त्यात. पण तशी दुखापत वगैरे झाली नाही नशिबाने कोणालाच. आणि आधीच क्लिअर करतो, तो नादुरुस्त कॅमेरा माझा नव्हता.

तर दमून परत आल्यावर समोरच लिंबू सरबत वाला दिसला, त्यामुळे तिथे एक छोटा ब्रेक अपरिहार्य होता. मग तिथेही १-२ फुलपाखरे दिसली (आणि काही माकडे सुद्धा). आम्ही इथे सकाळी पोहोचलो तेव्हा फक्त आमचीच गाडी होती, पण आता तिथे लोकांची खूप गर्दी दिसत होती.

तिथून निघालो आणि मग रिसॉर्ट वर येऊन late लंच झाला. आता युवराज/मकरंद ने थोडा वेळ फ्री दिला होता कारण पुढचा दौरा ४ वाजता होता. परत एकदा आम्ही झोपे ऐवजी रिसॉर्ट मध्ये बर्ड फोटोग्राफी च करायचं ठरवलं.

आज मला एका हॉर्नबिल चाही फोटो मिळाला आणि एक सुतार पक्षी. चला, म्हणजे झोप न काढून काही बिघडलं नाही.

संध्याकाळचा दौरा तसा हलका होता, कारण आम्ही जीप ride केली होती अभयारण्यात जाण्यासाठी. इथे फोटोस पेक्षा निसर्ग सौंदर्य बघण्यावर भर होता. वाटेत काही गौर (जंगली रेडे) दिसले, काही शिकारी पक्षी दिसले. मग पुढे थोडं अंतर पायी चाललो, हाच रस्ता पुढे दूधसागर धबधब्यापर्यंत जात होता पण आमच्याकडे तेवढा वेळ नसल्याने त्याचा विचार केला नाही.

परत आल्यावर (साधारण ६:३०/७ वाजता) चहा biscuits घेऊन, ८:३० वाजता डिनर साठी भेटायचे ठरले. रूम वर पोहोचलो आणि लगेचच जोरदार पाऊस सुरु झाला (नशीब आधी पडला नाही, कारण आमच्या २ जीप्स पैकी एक ओपन होती (छपराशिवाय). खोलीच्या पत्र्यावर पाऊस जोरदार वाजत होता. मग तिथे lights गेले २-३ वेळा (अर्थात generator होता त्यांचा) .

पाऊस काही रात्री पर्यंत कमी झाला नाही. रूम ते कॉमन-एरिया हे अंतर सुद्धा साचलेल्या पाण्यातून जावे लागले (हेड-टॉर्च घेऊन) . ह्या वेळेपर्यंत हे माहित झालं होत कि आपल्या आसपास सुद्धा बरेच साप आणि विंचू मुक्तपणे वावरत असतात, त्यामुळे ती एक जास्तीची भीती मनात ठेऊनच पाण्यातून जावे लागले. पण हि भीती सोडली तर त्या पाऊस, पाण्यातून जाण्यातही खूप मजा आली. आजूबाजूचा किर्र काळोख, त्यात जाणवणारी झाडे, सतत ओरडणारे रातकिडे, पडणारा पाऊस, मोबाइलला नसणारी रेंज .. काय अनुभवायचा आहे निसर्ग तो अनुभवून घ्या इथे.

जेवणानंतर लगेचच परत येऊन बेड वर आडवे होण्याची मजा काही वेगळीच (विशेषतः दिवसभरच्या दगदगीनंतर). अर्थातच मी रात्रीच्या trail ला गेलो नाही. पण त्या पावसात सुद्धा युवराज गुरुजी आणि काही चेले बाहेर पडलेच.



To be continued....

Part 2